Doğu Kürdistan ve İran’daki halkın devrimsel çıkışı başladığı tarihten itibaren PKK’nin Doğu Kürdistan örgütlerinin ismini ve kadrolarının yüzleri daha görünür oldu. 2011 yılı Kandil savaşından bu yana hiç görünmeyen PKK’nin Doğu Kürdistan için kurduğu örgütler birdenbire medyada görünür olmaya başladılar. PJAK, KODAR, YRK ve KJAR ve KCR isimli bu yapıların açıklamalarını, yöneticilerini medyada daha görür olduk.
Öcalan’ın “Sömürgeci ülkeleri demokratikleştirecek partiler” stratejisi
PKK’nin İran ile uzun yıllara dayanan bir geçmişi vardır. 2000’lerin başında PKK Doğu Kürdistan’da bir iki katılım olunca sınır köylerinde faaliyet yürüten “Cümbüşe gel” isimli bir örgüt kurdu. Fakat İran’ın direk müdahalesi ile bu örgüt aniden yok oldu.
2002 yılında Abdullah Öcalan’ın tutukluyken gönderdiği talimat ile beraber PKK Kürdistan’ın dört parçasında PYD, PJAK, PÇDK gibi partiler kurmaya başladı. Türkiye’deki legal siyasi partide revize edildi.
Bu dört partinin amacı “ilişkili oldukları ülkeleri demokratikleştirmekti” yani Türkiye, İran, Suriye ve Irak’ta Kürtlerin hedef böyle belirlendi. Kürtler kendi haklarını aramak için başka ülkeleri demokratikleştirmek için yol düşecekti. Öcalan’ın tartışmalık stratejisi uygulanmaya başladı.
Doğu Kürdistan’ın payına da Öcalan’ın bu talimatından PJAK düştü.
PKK’ye Rojhılatlı gençlerin katılımı
2000’li yıllar Doğu Kürdistan’da halk yeni arayışlar içindeydi. Özellikle Güney Kürdistan’daki siyasi gelişmeler Doğu Kürdistan’ı etkiliyordu. Özellikle üniversiteden gençler hareket geçmek istiyordu. İran’ın izni ile de sınır üzerinde örgütlenmiş olan PKK gidilebilecek ilk yerlerden biriydi.
PKK, 1990’lı yılların başında İran ile üç temel noktada uzlaşmıştı ve bunlardan biri de “PKK’nin saflarına Doğu Kürdistanlı gençleri katmamasıydı”. Bu nedenle PKK 2000’li yılların başına değin Doğu Kürdistanlı gençleri saflarına almadı. Abdullah Öcalan’ın 1999 yılında yakalanmasından sonra PKK Türkiye arasındaki savaş durunca İran bu durumdan rahatsız oldu. PKK’nin Urmiye ve Tahran’daki hastanelerini ve yönetim evlerini kapattı. PKK’ye baskı yapmaya başladı. PKK’de Doğu Kürdistanlı gençlerin sınırlı sayıda bazı Kürt gençlerini katılımına yol açtı. Cemil Bayık daha sonra bu katılımlar için “Bunların bazılarını içimize İran ajan olarak gönderdi” diyecekti. Genelde yetenekli, birkaç dil bilen üniversite öğrencisi bu gençlerin sayısı artıyordu. Öcalan’ın parça partileri kurma talimatı ile bu gençler bir araya getirildi.
Osman Öcalan’ın büyük Rojhılat aşkı
Abdullah Öcalan’ın kardeşi Osman Öcalan değişik bir kişilikti. Kandil dağının Çarkurnaya bakan yamacındaki derin bir vadide Doğu Kürdistanlı gençlerden bir parti kurmak için çalışmalara başladı. Sadece PKK içindeki kadrolar değil geçmişte diğer Rojhilat partilerinde yer almış, bilinen ve sayılıp sevilen bazı isimlerde yeni bir parti çalışmasına sempati gösterdi.
Artık yeni parti kurma dönemi başlamıştı. Kandil’in Şehit Harun denen Rızgê vadisinde 2003 yılının yaz ayından başlayan hazırlık çalışmaları 15 Eylül 2003 yılında sonuçlanır ve parti kurulur.
PJAK kendisi kuruluş tarihini bile gizleyen bir örgüttür. 2004 yılı 4 Nisan’ında kurulduğunu söyler. 4 Nisan Abdullah Öcalan’ın doğum gününe atfen söylenmiştir. Yani kuruluş tarihi bile yanlış açıklanıyor.
Ayrıca PJAK yani Partiya Jiyana Azad a Kurdistan (Kürdistan Özgür Yaşam Partisi) isminin de anlamı vardı. Birincisi Öcalan normalde parçalar için kurulacak partilerde Kürdistan isminin olmasını istemiyordu. Bu konuda talimat verilmişti. Bu nedenle o dönem kurulan PYD’nin adında Kürdistan yok. Fakat Kongre hazırlık komitesi ve Kongre delegasyonu Kürdistan ismini kullanmamanın yanlış olduğunu söyledi. Hatta bir delege “adımızda Kürdistan olmayacaksa ne için mücadele ediyoruz, hangi gezegen için” dedi ve Kürdistan ismi kullanıldı.
İkinci husus ise PKK literatüründe olmayan “jiyan” kelimesinin kullanımıydı. O da Osman Öcalan’ın bir hediyesi oldu. Osman Öcalan o dönem ilişkisi olduğu ve daha sonra evlendiği Kewe S o dönem Jiyan ismini kullanıyordu. Osman Öcalan’ın Jiyan’a aşkını ilan etmek için partinin adını herkesin itirazına rağmen Partiya Jiyana Azad a Kürdistan olarak koyduğu biliniyor. Bu nedenle PKK içinde uzun yıllar bu ismin espiri konusu olduğu biliniyor.
PJAK’ın başlangıç hikayesi böyle. Fakat daha sonra hızlı gelişen süreçler yaşanır ve PJAK’ın bu canlı çıkışı bir esarete dönüşür.
PJAK’ın kuruluş kadroları ve Şapur Bodişava
PKK’nin amaçlarından bağımsız olarak PJAK içinde idealist ve vatansever Kürt gençleri vardı. Ayrıca Avrupa’dan gelen sivil insanlar vardı. PJAK kuruluşunda Kürdistaniydi. Kendi kampına ve kongresine şimdi kullanmıyoruz dedikleri Kürdistan bayrağını asmıştılar. Diğer Rojhilat partileri ile görüşmeler yapıyordular. Ayrıca ABD’den destek almak için ekipler kuruyordular. Özellikle de PJAK içinde öncülük yapan Sipan Rojhilat isimli biri vardı. Gerçek adı Şapur Bodişava olan bu genç Doğu Kürdistanlı serhildan önderi Simko Şikak’ın kuzeni oluyordu. ABD’de eğitim görmüş 7 dil bilen biriydi. Doğu Kürdistan için gelecek vaad eden bir diplomat ve eylem adamıydı. İran özellikle Sipan Rojhilat olarak tanınan bu kişiden çekiniyordu.
Cemil Bayık’ın Itlaatla görüşmesi
2003 -2004 kışı PKK içinde siyasi bölünme başladı. Başını Nizamettin Taş ve Osman Öcalan’ın çektiği kanat ve Cemil Bayık’ın başını çektiği kanat arasında gerginlik vardı. İran tarihsel dostluğu nedeni ile bu guruplar içinden Cemil Bayık’a destek verdi.
2004 yılı Şubat ayında Kandil’in Sürede Vadisi denen bölgesinde Cemil Bayık ve İran istihbarat güçleri itaat’ın üst düzey isimleri arasında bir toplantı yapıldı. Cemil Bayık’ın tek başına katıldığı toplantı dört gün sürdü.
O toplantının açıklanmayan maddeleri bugün bile PKK-İran ilişkilerinin temelini oluşturmaktadır. O toplantı maddelerden konumuzla ilgili olanlardan bazıları şunlardı:
- PKK, ABD emperyalizmine ve onun bölgedeki etkilerine karşı duracaktır
- PJAK’ın varlığı devam edecek fesh edilmeyecek, radikal kişiler tasfiye edilecek. Doğu Kürdistan halkında var olan kendi devletini kurma istemi ve radikal milliyetçi düşüncelere karşı mücadele edecektir.
- Güney Kürdistan’da yaşanan siyasi gelişmelerden etkilenerek arayış içinde ki gençlerin radikal unsurlar yerine PJAK’ta tutulması sağlanacaktır.
- Doğu Kürdistan için kurulan askeri yapı Hezen Azadiya Kurdistan HAK isimli yapı küçültülecek, içerdeki faaliyetleri engellenecektir.
Bu toplantıdan sonra PJAK’ın baş aşağı gidişi başladı.
Radikal unsurların tasfiyesi ve evcilleştirilmiş PJAK
PJAK içindeki Doğu Kürdistanlı kadrolar PKK gerçeğinin ve tarihinin bilincinde değildi. Gerçekten kendilerine destek verileceğini ve bağımsız olmalarına izin verileceğini sanıyordu. Fakat öyle olmadı. Avrupa’dan gelerek PJAK’a katılan sivillerin ajan olduğu, bilinçli gönderildikleri söylenmeye başlandı. Bu kişiler Avrupa’ya geri gönderildi. Askeri güç HAK’nin adı değişte YRK yapıldı ve tekrar HPG’ye bağlandı.
PJAK içindeki güçlü kadrolara dönük baskılar başladı. Diplomatik görüşmeleri sınırlandırıldı, PJAK’ın mali çalışmalarına el kondu.
En önemlisi de PJAK’ın içinde veya dışında önemli işler yapa bilecek olan Sipan Rojhilat isimli kişi 2004 yılında Mahmur Kampı yakınlarında PKK’liler tarafında kaçırılarak öldürüldü. Bu büyük bir göz dağıydı. PJAK’ın idealist milliyetçi kadroları kaçırtılarak veya etkisizleştirilerek tasfiye edildi. Geriye şimdiki PJAK ve kadın örgütü KJAR, gençlik örgütü KCR ve hepsinin çatı örgütü olarak KODAR kaldı.
Böylelikle İran ve Bayık arasında karşılıklı sözler verilerek yapılan anlaşma yerine getirildi.
PJAK İran ile PKK tarafından beraber dizayn edilmiştir; Kürdistani değil İrani bir örgüttür
Özet olarak anlattığımız bu tarihi süreç, PJAK’ın gerçek kimliğini ortaya koymaktadır. PJAK İran devleti ile ortak dizayn edilmiş bir örgüttür. 2004 yılından bu yana Doğu Kürdistan halkı için tek bir adım atmamıştır. İran ve PKK arasındaki pazarlıklara göre ileri geri götürülmüştür. Bu nedenle PJAK bir Doğu Kürdistan örgütü değildir. Doğu Kürdistan halkının çıkarlarına göre değil PKK ve İran’ın anlaşmalarına göre hareket etmektedir.
PJAK 2004 yılından sonra İran devletinin sınırlarının korunması ve devlet bütünlüğünün sağlanması için kullanılmıştır. PJAK Kürdistani değil İrani bir örgüttür. İran adına Kürdistan devriminin içine sızdırılmak ve Qazi Muhammed ile Qasımloların mirası içten çürütülmesinde kullanılmaktadır. İçinde birkaç dürüst öğenin var olması PJAK’ın gerçeğini değiştirmez.
Unutmamak gerekir ki İran devleti birçok hareketi içten fethetmiş ve yozlaştırmıştır. Kürdistan devrimcileri Rojhilat devrimini korumak için PJAK’ın bu gerçeğini deşifre etmek zorundadırlar.
