Kürdistan’ın dört parçaya bölünmesine tanıklık eden acılı şair Cegerxwin’i kaybedişimizin üzerinden 36 yıl geçti. Cegerxwin modern Kürt şiirinin temellerini atan bir şair, halk önderi ve Kürt ulusunun haklarına kavuşması için mücadele eden bir siyasetçi ve mücadele insanıdır.
Kürt halkının ölümsüz şairlerinden Cegerxwin, 1903 yılında Batman’ın Gercüş ilçesine bağlı Hesar köyünde dünyaya geldi. Küçük yaşta tüm ailesini kaybeden Cigerxin ablasının yanına yerleşir. Yoksulluk içinde büyür.
Birinci Dünya Savaşı sırasında büyük bir göç dalgasından nasibini alır. Ailesi ile beraber Rojava’nın Qamişlo şehrindeki bir köye yerleşirler. Yoksulluk ve zor hayat koşulları burada da Cegerxwin’i bırakmaz. Fakat kişiliği bu koşullarda pişmekte, koşullara teslim olmak yerine yeni yollar aramaktadır. Şeyh Sait isyanı ve sonrasında yaşanan idamlar Cegerxwin’i derinden etkiler ve o büyük acı onun yolunu farklı belirlemesine yol açar.
Cegerxwin Kürterin ülkesinin dört parçaya bölünmesinde tanık olmuştur. Bunu için adını Cegerxwin mahlasını kullanır.
Cegerxwin 1924 yılında şiirlerini yazmaya başlamıştır. Bir yazısında şöyle der: “Ben 1924 yılından itibaren şiirler yazmaya başladım. Bu yıl benim yurtseverliğe daha sıkı sarıldığım yıl oldu.”
5 Ekim 1927 yılında Ağrı ayaklanmasını örgütleyen Hoybun örgütüne üye olur. Daha sonra 15 Mayıs 1932’den 15 Ağustos 1943’e kadar 57 sayısı yayımlanan “Hawar” dergisinin başından sonuna kadar çıkmasında katkısı olur, şiirler yazar. Daha sonraları Suriye Komünist Partisi’ne üye olan Cegerxwin, bu partinin de Baas şovenizmi nedeniyle fazla çalışamaz ve Suriye Kürdistan’ı İlerici Demokrat Partisi’ni kurar.
Hayatı boyunca siyasi ve kültürel mücadeleyi bırakmayan büyük şair 1979 yılında İsveç’e yerleşir ve 1984 yılında vefat eder. Yuzbinlerin katıldıgı bir cenaze töreni ile Suriye’de toprağa verilen Cegerxwin in mezarı, Qamışlo’da ki evinin bahçesindedir.
Modern Kürt şiirinin öncüsü olan Cegerxwin yaşadığı her acıyı, fark ettiği her duyguyu şiire dökmüştür. Her kesin aşk şiiri sandığı şiirlerinin bazılarının konusu ise çok farklıdır. Aşk şiiri sanılan bir şiir ölen oğlu üzerine yazılmış bir şiirdir:
“şev tev çûye îdî ma tu hew tê lo
ez ranazim, kengî bê te xew tê lo
xanî bûye zindan tê de ranazim
ta sipîdê qîr û nal û tew tê lo”
Cegerxwin Kürt ulusal kimliğini tamamlayacak şiirler yazmış bilinçli bir şiirdir. Kürt tarihinin unutturulmaya çalışıldığı dönemde “ Kine Em” şiiri ile Kürtlere kendi tarihlerini hatırlatmak istemiştir.
“Ez im ê şikand leskerê Rêşar,
Min bi xwîna xwe parastî ev war.
Di sînga dijmin ez bûme kelem,
Xwe dan siya min Turk û Ecem.”
