Kürdistan’ın yakının tarihinin paylaşımcı, çevreci ve insan-toplum odaklı örgütlenmenin öncü isimlerinden Şex Ehmed Barzani’yi 55 yıl önce kaybettik. O Kürt tarihindeki nadide siyasetçilerden biriydi. Bir yandan Kürt toplumunda eşitlikçi reformlar yaparken öte yandan da İslamın Kürdi halini geliştirmek için çaba harcadı.
Şêx Ehmed Barzani, 1896 tarihinde Güney Kürdistan’ın Barzan köyünde dünyaya geldi. Abisi Şêx Ebdulselam Barzani’nin 1914 yılında Kürtlerin hakkını talep ettiği için Musul’da Osmanlı tarafından idam edilmesi sonrası Barzan tekkesinin başına geçti.
Şêx Ehmed Barzani 1920-1931 tarihileri arasında Irak hükümeti ile Barzani güçleri arasında süregelen savaşa ve devrime öncülük etti.
Ağrı isyanına destek oluğu için teslim edildi
Şêx Ehmed Barzani Kürdistan genelinde o dönem varolan birçok Kürt isyanına destek verdi. Türkiye sınırlarına geçen Şêx Ehmed Barzani, Türk hükümeti tarafından Ağrı İsyanına destek olduğu gerekçesiyle 1936 yılında Bağdat hükümetine teslim etti. Şêx Ehmed Barzani Bağdat’ta sürgün hayatı yaşadı ve 1944 yılında atalarının toprağı Barzan ve Kürdistan geri döndü. Mahabad Kürdistan Cumhuriyeti ilan edildiğinde Şêx Ehmed Barzani’nin teşvikiyle kardeşi Mela Mistefa Barzani ve bir grup Peşmerge Mahbad’a giderek Kürdistan devrimine katıldı. Barzanilerin vatansever tavırla Mahaba’a geçerek kahramanca devrime destek verdiler. (1)
Sovyet ordusunun İran’dan çekilmesi sonrası Mahabad Kürdistan Cumhuriyeti son buldu, Qazi Mihammed ve arkadaşları idam edilirken Mela Mistefa Barzani ve arkadaşları Sovyetler Birliği’ne geçti. Şêx Ehmed Barzani ise zor bir tercih yaptı ve halkın katliamdan geçirilmesini önlemek için teslim olmak zorunda kaldı.
Bağdat’ta idam cezası aldı
Bağdat hükümeti Şêx Ehmed Barzani’ye idam cezası verdi. Ancak 3 yıl sonra idam cezasını kaldırdı, Şêx Ehmed Barzani 1958 yılına kadar Irak cezaevlerinde kaldı. Irak’ta Abdul Kerim Kasım’ın 14 Temmuz 1958 yılında gerçekleştirdiği darbe sonrası Şêx Ehmed Barzani özgürlüğüne kavuştu.
Mela Mistefa Barzani ve arkadaşları da aynı yıl içerisinde Sovyetler Birliği’nden Kürdistan’a döndü. Barzaniler Kürdistan davası uğruna yeniden devrim çalışmalarına başladı. Şêx Ehmed Barzani daha çok toplum içerisinde dini önderliği üstlendi, toplumsal barışın sağlanması, farklı etnik, dini gruplara karşı hoşgörülü olunması, doğanın korunması, aile içerisinde sorunların çözümünde bir dizi reformlar gerçekleştirdi. Barzan bölgesinde hâlâ Şêx Ehmed Barzani’nin gerçekleştirdiği reformların etkisini görmek mümkündür.
Şêx Ehmed Barzani 1968 tarihinde tedavi olmak için Bağdat’a gider ve 1969 tarihinde Bağdat İbni Sina Hastanesi’nde gözlerini hayata yumar. Şêx Ehmed Barzani ölümü sonrası da Kürdistan’da yaptığı reformlar, hoşgörü ve doğa dostu ve Kürdistani tavrıyla anısı hala canlılığını korumaktadır.
