Bu gün Kürt müziğinin unutulmaz sesi, 25 yaşında Saddam rejimi tarafından öldürülen Eyaz Yusuf Zaxoyi’nin ölümünün 35’ıncı yıl dönümü.
Modern Kürt müziği ile Klasik Kürt müziği arasında ki en orijinal eserlerin sahibi kabul edilen Eyaz Zaxoyi hala en çok dinlenen sanatçılar arasında. Çok genç yaşta hayata veda etmesine rağmen o kısacık ömrüne sığdırdığı eserler canlılığını koruyor, pek çok sanatçı tarafından da seslendiriliyor.
1961 yılında Duhok’un Zaxo ilçesinde doğan Eyaz Zaxoyi’nini adı Eyaz Yusuf Ahmed’dir. Eyaz Yusuf ilk ve orta öğrenimini Zaxo’da yapar. Askeri akademiye giderek subay rütbesi ile mezun olur. Dedesi de Zaxo’da sesinin güzelliği ile tanınan biridir. Ayaz küçük yaşta müziğe ilgi duymasına rağmen babası müzikle ilgilenmesini istemez. Ayaz okul etkinliklerinde, dışarda her zaman şarkılar söyler. 1977 yılında Duhok Gençleri adlı bir grupla beraber Irak genelindeki bir ses yarışmasına katılır ve birinci olur. Bu yarışmadan sonra artık müziğe dört elle sarılır.
Ayaz ilk şarkılarının ses kaydını yapmak için Bağdat’a gider. Burada Radyoya Kurdi adlı Kürtçe yayın yapan radyoya başvurur. Radyo da pek çok Kürtçe şarkıyı besteler. Ayrıca Duhok Müzik Gurubu ile de çalışır. İlk kasetini ise 1982 yılında çıkarır. “Min dît cara avulî” adlı kaseti büyük yakı uyandırır.1983.1984.1985 yıllarında da Duhok Müzik Gurubu ile üç ayrı kaset çıkarır. Ömrü sadece bu dört albümü hazırlamaya yetmişti. Ayaz Yusuf’un şarkılarının sayısı yaklaşık olarak 2007’dür. Bunlardan 100 tanesi folkloriktir. Çok eserinin hem sözlerini yazmış hem de bestelemiştir.
Ayaz Yusuf’un sesinin güzelliği ve Bağdat’ta iken söylediği birkaç Arapça şarkıda Saddam Hüseyin’in dikkatini çekmiştir. Ayaz Yusuf’tan Saddam Hüseyin için şarkılar yapması istenir. Oysaki Ayaz Yusuf daha 1970’lerde okulda Kürt Marşı Ey Raqib’i söylerdi. 1980’lerde ise Kürt halkının Güney Kürdistan’daki mücadelesine dönük şarkılar yazmış ve peşmergeyi desteklemiştir. “Welatemin biskete ziravin, şehit çawe xwe veke tu namiri” dizelerini yazdığı Welatemin eseri tüm Kürtler üzerinde büyük bir etki bırakmıştı. O zaman ki KDP yönetimi Ayaz Yusuf’a oynadığı önemli rolden dolayı teşekkür mesajları göndermişti.
1985 yılında o zaman ki Irak rejimi Arap şarkıcı Salah Abdulgafur ile beraber Saddam Hüseyin için bir şarkı söylemesini talep etmişti. Bu talebi ret eden Ayaz Yusuf’u halkın tepkisini çekmeyecek biçimde öldürmek için Irak rejimi koşulları gözlüyordu. Ayaz Yusuf Musul’da şarkı söyler. Fakat her gittiğinde şehirde kalmak için özel bir izin alıyordu. Her izin karşılığı ise bir ünite kan bağışı yapması gerekiyordu. 26 Ocak 1986 yılında Musul’da ki askeri hastanede kan verirken zehirlenir. 24 saat içinde de hayatını kaybeder.
Ayaz Zaxo’yi 26 yaşında hayata gözlerini yumdu. Kendi vasiyeti Zaxo cenazesinin Zaxo sokaklarında gezdirildikten sonra gömülmesiydi. İsteği yerine getirildi. Cenazesi Zaxo sokaklarında sevenlerinin omuzlarında taşındı.
Ayaz Zaxoyi’nin pek çok yayınlanmamış eseri de bulunmaktadır. Ailesi izin vermediği için bu eserler Ayaz Zaxoyi’nin sevenleri ile bulaşmadı. Ayaz Zaxoyi kendi şiirleri dışında başka şairlerin şiirlerinde besteledi. Abdulaziz Süleyman’ın Ayaz Zaxoyi’nin bestelemesi için 40 şiir ve şarkı sözü hazırladı.
Tüm şiirlerinde Kürt kültürünün canlılığını, özgünlüğünü yansıtan Ayaz Zaxoyi hala Kürtlerin en çok dinlediği sanatçılar arasında.
