Mayıs Devrimi bir halkın yok oluşa karşı bir yüz yıl boyunca gösterdiği direnişin en önemli hamlelerinden biridir. Ortadoğu’da 20’inci yüz yıl boyunca yok sayılan Kürtlerin Lozan’la yok sayılması ve ülkelerinin bölünmesine karşı redinin en önemli adımlarından biridir Mayıs Devrimi. Bu gün Kürt varlığı uluslararası arenada tanınıyor ve Kürtler sömürgecilerle kuşatılmalarına rağmen hala siyasi ve hukuki alanda varlarsa yine bunda Mayıs devriminin çok önemli bir aşama olduğunu belirtmek gerek.
26 Mayıs 1976 yılında Dola Zewi’de bir gurup Peşmerge’nin Irak ordusuna saldırarak yeni bir askeri-siyasi hamle sürecini başlattığı Mayıs Devrimi Kürtlere yeri bir dönemi müjdeliyordu. Mayıs Devrimi sadece Lozan’a karşı değil Lozan’ın ardılı olarak organize edilen Cezayir Anlaşmasını da hükümsüz kılmıştır.
Cezayir Anlaşması Kürtlere karşı uluslararası komplo
Cezayir Anlaşması genel olarak Irak Saddam Hüseyin ile İran Şahı Rıza Pehlevi arasında imzalanan sınır güvenlik anlaşması olarak bilinse de özünde Ortadoğu’daki tüm statükocu güçlerin Kürt karşıtlığı üzerinden Irak ve İran’ı bir araya getirmesidir.
Dönemin Cezayir Devlet Başkanı Huari Bumedyen’in arabuluculuğunda 6 Mart 1975’te dönemin Irak Devlet Başkan Yardımcısı Saddam Hüseyin ile İran Şahı Rıza Pehlevi arasında OPEC’e üye ülkeler konferansında Cezayir’de bir anlaşma imzalandı.
Anlaşma doğrultusunda Irak, Kürt devrimine destek olmaması kaydıyla Körfez’in İran’la aralarında paylaşılmasına ve sınır sorununun çözülmesine razı oldu.
Irak ile İran arasındaki anlaşma, Arap dünyası ve uluslararası güçlerin desteğiyle yürürlüğe girdi ve Kürtler dağda tek başına kaldı. Eylül Devrimi liderliği, Cezayir Anlaşması’nı ezilen bir ulusa ve devrimine karşı uluslararası bir komplo olarak tanımladı.
Eylül Devrimi’ne açılan kapılan fiilen kapandı ve İran sınırlarını kapatarak, her türlü insani ve lojistik desteğin önüne geçti. Aynı zamanda Irak da müzakereleri reddederek devrimin teslimiyetini dayattı. Eylül Devrimi Lozan’a karşı kazanılmış bir başarıydı fakat sonuca gitmekte akamate uğradı. Ancak devrim liderleri teslim olmadı ve Cezayir Anlaşması tanınmadı.
Cezayir Komplosuna karşı Mayıs Devrimi ile cevap verildi
Kürdistan yaylalarında mayıs ayı sonlarında bahar tüm güzellikleriyle yaşanırken, Bağdat ve Tahran Kürtlerin yeni bir çakışı yapmasını beklemiyordu. Onlara göre Kürtler açısından yeni bir yol kalmamıştı. Fakat Peşmerge’nin dağlara dönüşü ve devrimin başlamasıyla, yapılan anlaşmanın ölüm fermanı okunmuş oldu.
Saddam Hüseyin ile İran Şahı Rıza Pehlevi yaptıkları anlaşmanın meyvelerini toplayamadan Erbil’in Haci Omeran ilçesi yakınlarındaki “Dol Zewi”de 23 kişilik bir Peşmerge grubu, eski tüfekleriyle Irak ordusuna karşı savaşarak Cezayir komplosuna karşı harekete geçti.
Mayıs Devrimi zorlu koşullarda gerçekleşti
Mayıs Devrimi oldukça zor şartlarda gerçekleşti. En önemlisi de ”Kürtler 15 yıl sonra tekrar silahlı mücadeleyi başlatabilecekler mi? sorusuydu.
Eylül Devreminin üzerinden 15 yıl geçmişti. Tekrardan bir devrimci çıkış örgütlemek zor görülüyordu. . Ancak devrimin genç liderleri, özellikle sahadaki komutanlar Başkan Mesud Barzani ve İdris Barzani, bir kez daha devrim başlatmayı mümkün kıldı.
Binlerce vatandaş ve Eylül Peşmergesi İran’a göç ederek mülteci olarak kamplarda kaldı ve parti ile devrim için geçici bir yönetim seçildi.
Doğu Kürdistan’daki devrim mültecileri kamplarında Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) örgütlenerek Irak’taki önceki hücre ve örgütlerle ilişki kurdu. Bir yandan da siyasi aktivistler siyasi grup ve örgütler kurmaya, Peşmerge’nin göçüyle oluşan boşluğu doldurmaya çalıştı.
Eylül Devrimi Lideri Mele Mustafa Barzani’nin öncülüğünde Mesud Barzani ile İdris Barzani, devrim ateşini yakmak için çalışmalara başladı. Bunun için de bir program ve hazırlık yapıldıktan sonra 26 Mayıs 1976’da 23 kişiden bir oluşan Peşmerge müfrezesi “Dol Zewi” de Irak ordusu birlikleriyle çatışmaya başladı.
Kürtlerin başlattığı Mayıs Devrimi, Cezayir Anlaşması’nın ortadan kalkması için bir başlangıç oldu.
Bu gün Kürtlerin başta Güney Kürdistan olmak üzere tüm parçalarda canlı hareketlerinin olmasını en temel nedeni Mayıs Devrimi’nin Cezayir Anlaşmasını delmiş olmasıdır. Cezayir Anlaşması başarılı olmuş olsa Kürtleri dört parça Kürdistan’da yeni bir mücadele başlatamazdı.
