11 Mart 1970 Anlaşması, Kürt siyasi liderliği ile Irak hükümeti arasında 2 yıl süren görüşmeler sonucu imzalanan bir anlaşma idi. Bu anlaşma aslında 1. Dünya Savaşı sonrası yok sayılan Kürtlerin direnişleri ile diplomatik masaya tekrardan oturma gücü kazanmasıydı. Bir anlamda 16 Ağustos 1946 yılında kurulan KDP siyaset geleneğinin ve Barzani hareketinin kendi gücünü göstermesi ve devletleri masaya oturmaya mecbur bırakması anlamına da geliyordu. Her ne kadar daha sonra anlaşma uygulanmamış olsa da bu anlaşmayı kat be kat aşan kazanımlar bu gün Güney Kürdistan’da var. Bu kazanımın adı da Kürdistan Bölgesel Yönetimidir.
11 Anlaşması bu nedenle önemli bir tarihi süreçtir. Kürtlerin dünya dengelerinin değiştiği 1970’li yıllarda masada olmak ve kendi haklarını kazanmak için ayakta olduğunu gösteren en önemli delillerden biridir.
11 Mart anlaşması nedir?
15 maddeden oluşan anlaşmanın içeriği Mele Mustafa Barzani, İdris Barzani, Irak devrik diktatörü Saddam Hüseyin ve her iki tarafın görüşmeci heyetinin katılımlarıyla Bağdat’ta açıklandı.
1970 Anlaşması, 11 Mart 1970’te, KDP adına Mele Mustafa Barzani, BAAS adına devrik diktatör Saddam Hüseyin El-Tikrıti imzası ile aynı anda hem Kürdistan’ın Sesi Radyosundan hem de Bağdat Radyosundan yayımlandı.
Bu anlaşma, Kürdistan’a bir özerk yönetim getirecek, bunun için öngörülen düzenlemeler, 4 yıl içinde gerçekleştirilerek, 11 Mart 1974’e kadar tüm antlaşma hükümleri yerine getirilmiş olacaktı.
Anlaşmada, okullarda Kürtçe öğretilmesi de yer alacaktı.
Ancak Irak hükümeti 11 Mart 1974’te anlaşmaya uymayarak bu antlaşmanın bazı bölümlerini değiştirmiş ve bazı bölümlerini tümden kabul etmeyerek, kısıtlı bir özerklik yasası çıkarılmış, buna itiraz eden Kürtler yeniden silahlı mücadele başlamıştı.
11 Mart 1970 Anlaşması, Kürdistan açısından bir kazanım olarak tarihe geçti.
11 MART ANLAŞMASI’NDA YER ALAN HÜKÜMLER
– Irak’ın geçici Anayasası’nda Kürt sorunu da yer alacak.
– Anayasa’da Kürt ulusu tıpkı Arap ulusu gibi tanınacak.
– Irak halkı Arap ve Kürt milletleri olmak üzere iki ana milletten oluşacak, Anayasa’da Kürtlerin milli hakları, Irak’ın birliği çerçevesinde yer alacak.
– Kürt dili, Arapça ile, çoğunluğu Kürt olan bölgelerde eğitim-öğrenim dili haline gelecek.
– Başkan yardımcısı Kürt olacak.
– Kürtler için otonomi sağlanacak.
– Kürtler hükümete katılacak ve Kürtler ile Araplar arasında ayrım yapılmayacak.
– Kürtler geçmişte dışlandığından ötürü eğitim-öğretim konusunda sıkıntılar yaşadı. Bu nedenle sorunun çözülmesi için plan yapılacak.
– Özerk bölgeler için nüfus sayımı yapılacak.
– Yaşadıkları bölgede şiddet nedeniyle okullardan atılan veya eğitimlerini bırakmak zorunda kalan öğrenciler geri dönebilecek.
– Devlet televizyonlarında Kürtçe programların yayınlanmasına önem verilecek.
– Kürt öğrencilerin üniversitelere ve kolejlere kabul edilmesi; yurt içinde ve yurt dışında adil bir oranda eğitim görmelerine olanak sağlanacak.
– Çoğunluğu Kürt olan idari birimlerdeki yönetici ve komutanlar Kürt veya iyi derecede Kürtçe bilen kişiler olacak.
– Kürtler topraklarına, tarlalarına ve eskiden bulundukları yerlere geri dönebilecek.
– Tarım reformu yasasının Kürdistan’da uygulanması hızlandırılacak ve aşiret ilişkileri çözüme kavuşturulacak ve tüm çiftçilere uygun arazilerin verilmesini sağlayacak düzenlemeler yapılacak.
– Kürt milleti, Irak nüfusuna oranla kendi nüfus sayısına göre yasal yönetime katılacak.
