Bugün 21 Şubat Dünya Anadil Günü. Dünya genelinde 6 bin farklı dilin yüzde 43’ü yok olmak üzere ve 2 haftada 1 dil yok oluyor.
Toplumsal kimliklerin en önemli unsurlarından birini oluşturan anadiller, iletişim, sosyal entegrasyon, paylaşım ve eğitim alanlarında belirli bir toplumun yapı taşlarından birini oluşturuyor.
Birleşmiş Milletler’in (BM) verilerine göre, dünya genelinde konuşulan yaklaşık 6 bin dil var ve bunların yüzde 43’ü yok olma tehlikesi altında bulunuyor.
Ortadoğu’nun en kadim halkı olan Kürtlerin dili, kültürü ve tarihi en çok inkar edilen halklar arasında. Güney Kürdistan ve Rojava Kürdistanı dığında diğer Kürdistan parçalarında Kürtçe dili ile eğitim ve anadilin gelişiminde büyük sorunlar yaşanıyor.
Güney Kürdistan özerk statüsü sayesinde Kürtçe dili bu parçada daha fazla gelişim sağladı. Eğitimler Kürtçe görüldü, Kürtçe Üniversiteler kuruldu. Kürdistan’ın dört parçasında Kürtçe kültürünün en fazla gelişim gösterme imkanı Güney’de sağlandı. Güney Kürdistan’ın geçmişte Irak diktatör rejiminin inkarcı ve baskıcı politikalarına karşı yütülen ulusal mücadelenin yanısıra Kürtçe dil ve edebiyatı her zaman gelişme imkanı buldu.
Kürdistan’ın 4 parçasındaki egemen devletler Kürtlerin dilini, kültürünü, varlığını ve tarihini inkar ettiler.
Türkiye’de 18 ana dil ve lehçe yok olma ile yüz yüze. Türkiye’de Kürt diline, yönelik baskı ve yasaklar, anadilde eğitim hakkının tanınmaması nedeniyle her geçen gün yok olma tehlikesi ile karşı karşıya. Cumhuriyetin kurulmasıyla beraber Kürtlerin dili, varlığı ve tarihi inkar edildi. Son dönemde Kürtlerin varlığı kabul edilse de hala anadilde eğitim hakkı tanınmıyor.
Kürdistan’ın diğer parçalarında da Kürtler benzer politikalarla karşı karşıya kaldı. Doğu Kürdistan’da İran devleti benzer politikalar yürüttü. Kürtler devlet tarafından inkar edilmese de Kürtçe hiçbir zaman resmi bir dil olarak kabul edilmedi. Anadilde eğitim hakkı tanınmadı. Suriye krizi yaşanana kadar Rojava’daki Kürtlerin durumu da diğer parçalardan farklı değildi. Esad rejimi Kürtlere yönelik inkarcı politikalar yürüttü, Kürtçe dili resmi dil olarak kabul edilmedi ve anadilde eğitime izin verilmedi. Suriye rejiminin
Rojva’dan çıkması ile birlikte Rojava Özerk Yönetimi Kürtçe okullar açtı, Kürt dil ve kültürünü geliştirmek amacıyla birçok çalışma yürütüyor.
Dünya nüfusunun yüzde 40’ı anadilde eğitim görmüyor
Dillerin yaşatılmasının kamusal alanda kullanılmasıyla doğrudan ilişkili olduğu belirtiliyor. Ancak dünya genelinde yalnızca birkaç yüz kadar dil, eğitim ve kamusal alanda, bunların daha az bir kısmı ise dijital ortamda kullanılıyor. Dünya nüfusunun yüzde 40’ı çeşitli nedenlerden dolayı anadillerinde eğitim hakkına sahip değil.
BM’ye göre dünya genelinde 370 milyon yerli bulunuyor. Yerliler, daha iyi bir yaşam arayışı için ve topraklarına yapılan müdahaleler yüzünden zorunlu göçe maruz kalıyor ve bu durum yerlilerin kültürleri ve yaşam biçimlerinin muhafazasını tehlikeye atıyor.
Bu tehlikelerin başında ise yerlilerin ana dillerinin korunamaması geliyor. Gittikleri yerlerde anadillerinin resmi dil veya eğitim dili olmaması uzun vadede yüzlerce dilin yok olmasına neden oluyor.
Uluslararası Anadil Günü
UNESCO tarafından Uluslararası Anadil Günü günü ilan edilen 21 Şubat, 2000’den bu yana kültürel çeşitliliği ve çok dilliliği desteklemek amacıyla çeşitli etkinliklerle kutlanıyor.
Pakistan’ın Urdu dilinin 1952’de Bangladeş halkının da resmi dili olduğunu deklare etmesinden sonra ortaya çıkan Bengal Dil Hareketinin temelini oluşturduğu Anadil Günü dolayısıyla anadilin önemi, kaybolmaya yüz tutmuş dillerin tanıtılması ve bu dilleri konuşanların desteklenmesi gibi hedeflerle çalışmalar yürütülüyor.
