BM, İran’da kadın haklarını desteklemek için yapılan gösterilerin şiddetle bastırılmasını araştırmak üzere Bangladeşli bir avukat, Pakistanlı bir hukuk profesörü ve Arjantinli bir insan hakları aktivistini görevlendirdi.
AFP’nin aktardığına göre dün BM İnsan Hakları Konseyi Başkanı Federico Villegas söz konusu aktivistlerle ilgili şu açıklamayı yaptı:
“Üçlü komite, Bangladeş Yüksek Mahkemesi’nde uzun süredir insan hakları savunuculuğu yapan Sara Hüseyin, Birleşik Krallık’taki Warwick Üniversitesi’nden hukuk profesörü olan Şahin Serdar Ali ve ABD’de insan hakları alanında çalışmalar yürüten Adalet ve Uluslararası Hukuk Merkezi Direktörü Arjantinli Viviana Krsticevic’den oluşuyor.”
İnsan Hakları Konseyi, Hüseyin’in soruşturma komitesine başkanlık edeceğini bildirdi.
Üç kadın müfettişin, 47 üyeli BM İnsan Hakları Konseyi tarafından 24 Kasım’da onaylanan uluslararası soruşturma kapsamında in kendilerine verilen görev kapsamında İran’ı ziyaret etme şansları neredeyse yok denecek kadar az.
Başta Almanya ve İzlanda başta olmak üzere 25 üye ülke soruşturma lehine oy kullanırken Ermenistan, Çin, Küba, Eritre, Pakistan ve Venezuela aleyhte oy verdi. 16 ülke ise çekimser kaldı.
Doğu Kürdistanlı genç kadını Jina Mahsa Amini’nin İran’ın kadınlara yönelik uyguladığı katı kıyafet kurallarını ihlal ettiği için tutuklanmasının ardından eylül ayında yaşamını yitirmesi üzerine İran’da patlak veren protestolar, 1979’daki devrimden bu yana İslam Cumhuriyeti’ne en büyük meydan okuma olarak gösteriliyor.
İran yargısı, rejimin ‘isyan’ olarak nitelendirdiği ve İslam Cumhuriyeti’nin ‘dış düşmanlarını’, özellikle ABD ve İsrail’i kışkırtmakla suçladığı protestolarla bağlantılı olarak 11 idam cezası verdiğini duyurdu.
Uluslararası Af Örgütü’ne göre başta güvenlik güçlerinin hedef alınması olmak üzere ölüme yol açan şiddet eylemleriyle ilgili olarak ölüm cezaları verildi. İdam cezasına çarptırılan 11 kişinin yanı sıra 15 kişi de ölüm cezasıyla yargılandı.
İnsan hakları örgütleri, protestolarla ilgili davaların kısa sürdüğünü doğruladı. Protestoların başlamasından beri bu örgütler tutukluların işkence görmesi ve onlardan zorla itirafların alınmasıyla ilgili endişelerini dile getirdi.
Muhsin Şekari ve Mecid Rıza Rahnavard’ın ölüm cezasının hapishanede değil, halka açık bir yerde, vinçle asılarak infaz edilmesine karar verildi. Protestolara yönelik baskıda şu ana kadar BM’ye göre yaklaşık 14 bin kişi tutuklandı, Norveç merkezli İran İnsan Hakları Örgütü’ne göre 469 protestocu öldürüldü.
Birçok ünlü ve insan hakları savunucusu gibi İranlı yönetmen Asgar Ferhadi de dün İran’da ülkeyi sarsan protesto hareketine verdiği destek nedeniyle tutuklanan İranlı aktris Taraneh Alidoosti’nin serbest bırakılması için çağrıda bulundu. Ferhadi dün Instagram’da yayınladığı bir paylaşımda şunları söyledi:
“Teraneh’in yanındayım. Onun yanı sıra film yapımcıları Cafer Penahi ve Muhammed Muhammed Resulof’un ve tek suçları daha iyi bir hayat istemek olan diğer tüm daha az tanınan mahkumların da serbest bırakılmasını talep ediyorum.”
Taraneh Alidoosti, İran’da üç aydır devam eden protesto hareketi sırasında tutuklanan en ünlü kişi olarak görülüyor. Alidoosti, protestoları destekleyen, özellikle göstericilerin infazını kınayan başörtüsüz çektiği videoları yayınlaması nedeniyle tutuklandı.
38 yaşındaki Alidoosti, 2017’de “En İyi Yabancı Film Oscar Ödülü”nü kazanan ‘Satıcı’ da dahil olmak üzere Asgar Ferhadi’nin yönettiği ödüllü filmlerdeki oyunculuğuyla tanınıyor.
İki Oscar’a layık görülen Ferhadi, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda “Böyle bir desteği ifade etmek suçsa, ülkedeki on milyonlarca insan suçludur” dedi.
İranlı ünlüler ve insan hakları savunucuları hafta başında İran’a oyuncuyu serbest bırakması çağrısında bulunmuştu. BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği, AFP’ye yaptığı açıklamada, tutuklamayla ilgili ‘derin endişesini’ dile getirerek, ‘barışçıl gösteriler nedeniyle tutuklanan herkesin derhal serbest bırakılması gerektiğini’ vurguladı. İran’daki ‘faşist hükümeti’ kınayan İngiliz pop grubu Pet Shop Boys da sosyal ağlardaki sayfalarında aktrisin bir fotoğrafını ve tutuklanmasıyla ilgili haberlerin bağlantılarını yayınladı.
Kariyerine İran’da başlayan ve Fransa’ya yerleşen Alidoosti’nin meslektaşı Gülşifte Ferahani de sosyal medya hesabından “İran’ın cesur aktrisi tutuklandı” paylaşımında bulundu.
Kanada’daki Toronto Film Festivali’nin Direktörü Cameron Bailey, tutuklanan oyuncuyla ilgili şunları söyledi:
“Taraneh Alidoosti, İran’ın en yetenekli ve tanınmış aktrislerinden biri. İran sinemasının gücünü göstermeye devam edebilmesi için yakında serbest bırakılacağını umuyorum.”
Cannes Film Festivali yetkilileri de Alidoosti’nin tutuklanmasını kınadı, oyuncunun derhal serbest bırakılması çağrısında bulundu ve özgürlük ve kadın hakları için verdiği barışçıl mücadeleyle dayanışma içinde olduklarını bildirdi.
İran, 22 yaşındaki Mahsa Amini’nin İran’daki katı kıyafet kurallarına uymadığı suçlamasıyla ahlak polisi tarafından Tahran’da tutuklanmasının ardından 16 Eylül’de öldürülmesinden bu yana bir protesto dalgasına tanık oluyor.
Protestolarda yüzlerce kişi öldürüldü, binlercesi tutuklandı ve iki kişi idam edildi.
Kaynak: (Şarkul Avsat)
