İran Dışişleri Bakanı Zarif, Kudüs Gücü Komutanı Süleymani’nin Bağdat’ta öldürülmesinden bir hafta önce ‘Bergmen’ isimli İsrailli bir istihbarat subayı ile görüşmekle suçlanıyor.
İran Şura Meclisi, Devrim Muhafızları Ordusu’nun (DMO) yurt dışı operasyonlarını yürüten kolu Kudüs Gücü’nün esi komutanı olan Kasım Süleymani’nin geçtiğimiz yılın başlarında Bağdat’ta ABD’nin düzenlediği hava saldırısında öldürülmesinden sadece üç hafta sonra, Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif’i Washington yönetimiyle müzakere girişimlerinde bulunmaktan ötürü iki uyarıyla kınadı.
Diğer yandan İran Hükümet Sözcüsü, yeni ABD yönetimini başkanlık kararnameleri çıkarırken ‘ayrımcılık’ yapmamaya çağırdı. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü, Avrupa’nın İran’ı nükleer anlaşmadan uzaklaştıran son adımı olan uranyum minerali üretimiyle ilgili olarak İran’a yaptığı uyarısını hafife aldı.
İran Meclisi Milli Güvenlik ve Dış Politika Komisyonu Sözcüsü Ebulfazl Amui yaptığı açıklamada, Zarif’in mecliste sorgulanması kararının, Zarif’in Süleymani suikastından üç hafta sonra yaptığı ABD yönetimiyle müzakere talebini değerlendirmek üzere komisyonun geçtiğimiz eylül ayında düzenlediği toplantıya ‘mazeret bildirmeksizin katılmaması’ sonrası alındığını açıkladı.
Zarif milletvekillerine, müzakere talebi Almanya’da haftalık olarak yayımlanan Der Spiegel dergisinin Süleymani’nin öldürülmesinden sonra müzakere olasılığı olup olmadığına dair sorusuna verdiği yanıt çerçevesinde geldiğini söyledi. Zarif soruya, “İnsanların tutumlarını değiştirip gerçekleri anlamaları halinde müzakere olasılığını dışlamıyorum” cevabını verdiğini belirtti.
“Zarifi, Süleymani suikasti öncesi İsrailli bir subayla görüşmekle suçlanıyor”
Diğer yandan İran Meclisi’nin çoğunluğu, Zarif’in Meşhed Milletvekili Cevad Kerim Kuddusi’nin neden Süleymani’nin öldürülmesinden sonra ABD ile müzakere talebinde bulunduğuyla ilgili sorusuna verdiği yanıtlara karşı oy kullandı.
Milletvekili Kuddusi, Zarif’i, Kudüs Gücü Komutanı Süleymani’nin Bağdat’ta öldürülmesinden bir hafta önce ‘Bergmen’ isimli İsrailli bir istihbarat subayı ile görüşmekle suçluyor.
Zarif, bu müzakereleri yöneten ABD’li bir yetkiliye eşlik edenlerden birinin kim olduğunu bildiğine dair iddiaları yalanladı. Zarif, ABD’li arabulucuya atıfta bulunarak şunları söyledi:
“Amerikalılar ile müzakerelere arabuluculuk yapmak isteyen ve bizim de ondan yararlanmak istediğimiz kişinin yanında ona eşlik eden diğer kişinin, on yıldır İsrail’de ikamet ettiği sonradan ortaya çıktı. Onu tanımıyorduk ve farkında değildik. Bizimle görüşmeyi yapan kişiyi tanıyoruz. Beraberindeki kişi ise notlar alıyordu ve benimle bir fotoğraf çektirdi.”
İran Dini Lideri Ali Hamaney’in nükleer anlaşmayla ilgili son tavsiyelerine uyacağını söyleyen Zarif, “Rehberin (Hamaney) çizgileri içinde yürüyoruz” dedi. Hamaney, geçtiğimiz hafta, ABD’nin nükleer anlaşmaya dönmesi için aceleleri olmadığını söylemişti. Zarif, “Rehber’e göre nükleer anlaşma henüz çürüyüp kötü kokular yaymaya başlamadı ve gömülmedi. Başka herhangi bir şey de olmadı” ifadelerini kullandı. Bununla birlikte Zarif, İran Meclisi’nin nükleer anlaşmaya ilişkin son kararının ‘anlaşmayı gömmek için değil, uygulamak için’ olduğuna inandığını ifade etti.
Zarif, Batılı meslektaşlarıyla müzakere masasında gülümsemelerini ise ‘İran halkının kaplana direnişini göstermesi’ olarak niteledi.
Diğer yandan Milletvekili Kuddusi, Zarif’i ‘devrimci bir diplomat değil, Madeleine Albright ekolünden bir diplomat’ olarak nitelendirerek eleştirdi. Kuddusi, “General Süleymani’nin devrimciliği seviyesinden devrimci bir diplomat, Moskova’ya gitti ve Putin’i Suriye’de küresel bir gücün başka bir küresel güce karşı durabileceğine ikna etti” diye konuştu. Kuddusi ayrıca İran Dışişleri Bakanı’na hitaben, “5 + 1 grubu çerçevesinde 2’inci ve 3’üncü anlaşmalar olmasını önerdim” dedi. Süleymani’nin öldürülmesini ‘direniş cephesi için tarihi bir dönüm noktası’ olarak değerlendiren Kuddusi, Zarif’e hitaben, “Beşşar Esed’in Tahran’ı ziyaret ettiği, Rehber Ali Hamaney ile görüştüğü gün, hem ülkede hem de dünyada bir dalgalanmaya neden olduğu istifanızı sunmuştunuz. Bir Amerikan kanalına verdiğiniz röportajda, istifamı sunmasaydım dünya beni başarısız bir bakan olarak görürdü dediniz. Bunlar sizin büyük kayıplarınızdır” ifadelerini kullandı.
İran Meclisi’nde Zarif’in cevaplarının değerlendirildiği oturuma 290 milletvekilinden 259’u katılırken 173 milletvekili Zarif’e karşı oy kullandı. Buna karşın 55 milletvekili, Zarif’in cevaplarını desteklediklerini belirtirken 18 milletvekili ise çekimser kaldı.
Bununla birlikte Zarif, Meclis çoğunluğunun Pakdeşt Milletvekili Ferhad Beşiri’nin ‘ekonomik diplomasi’ ile ilgili sorusuna verdiği cevaba ikna olmaması nedeniyle ikinci oylamayı da kaybetti. Bu kez 138 milletvekili Zarif’e karşı oy kullandı. Buna karşın 90 milletvekili, Zarif’in cevabına ikna olurken 12 milletvekili ise çekimser kaldı.
Zarif, İsrailli istihbarat subayı ile görüşmesine dair suçlamayla ilgili olarak görüşmenin bir başka Süleymani’nin serbest bırakılması için olduğunu belirtti. Görüşmelerinin Kasım Süleymani’nin öldürülmesinden bir hafta önce değil, bir buçuk yıl önce bir takas anlaşması için yapıldığını söyleyen Zarif, anlaşma sonucu 2018 yılında ABD’nin yaptırımlarını ihlal ettiği iddiasıyla tutuklanan İranlı bilim insanı Mesut Süleymani’nin serbest bırakıldığını kaydetti.
Şarkul Avsat
